شرکت کارگزاری ملل پویا

معاملات مشتقه

بازار مشتقه (Derivative Market)، یکی از ارکان مهم بورس کالا به شمار می‌رود. بازار مشتقه، در واقع بازار مدرنی است که بر این اساس، خریدار و فروشنده، با توجه به قیمت توافقی کالای مورد نظر خود را پیش خرید یا پیش فروش می‌کنند. همچنین در زمان حال کالایی نقل و انتقال پیدا نمی‌کند و زمان تحویل آن در آینده است. در این بازار، اوراق مشتقه مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله خرید و فروش، مورد معامله قرار می‌گیرند. این اوراق در ابتدا تنها بر روی دارایی پایه زعفران، خرید و فروش می‌شد اما با گذشت زمان، کالاهایی مانند زیره و پسته نیز وارد بورس کالا و بازار مشتقه شدند. یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های معاملات مشتقه، دو طرفه بودن آن‌هاست. بر همین اساس معاملات به‌ صورت اهرمی عمل می‌کنند و می‌توانید بیش از سرمایه خود سود کنید یا اینکه به‌صورت کلی تمام سرمایه خود را از دست دهید. علاوه بر این، دو طرف خریدار و فروشنده می‌توانند پیش از پایان قرارداد، از معامله خارج شوند و زیان یا سود خود را شناسایی کنند.

در واقع قرارداد آتی در بازار مشتقه، با یک قیمت مشخص و حجم معامله تعیین شده بر اساس قوانین سازمان بورس اوراق بهادار تهران، مورد معامله قرار می‌گیرند. در ابتدا لازم به ذکر است که در زمان شروع معامله، هیچ یک از طرفین خریدار و فروشنده اقدام به نقل و انتقال کالا یا پول نقد نمی‌کنند و این قرارداد تنها به‌صورت یک قرار داد در بورس کالا ثبت می‌شود تا موعد تحویل آن فرا رسد. البته برای اینکه دو طرف خریدار و فروشنده، از انجام قرارداد خیالشان راحت شود، مبلغی را بر حسب قانون اوراق بورس بهادار تهران (۱۰-۲۵ درصد قیمت کل معامله)، به اتاق پایاپای پرداخت می‌کنند.

لازم به ذکر است که اتاق پایاپای حکم نظارت بر انجام معاملات بورس کالا و بازار مشتقه را بر عهده دارد و واسطه‌ای میان خریدار و فروشنده است. این نوع قرار دادها، معمولا زمانی شکل می‌گیرند که خریدار به این نتیجه برسد که در آینده کالای مورد نظر او گران خواهد شد و اقدام به انجام قرار دادهای آتی می‌کند. لازم به ذکر است که در اصطلاح به قرار داد آتی خرید شورت پوزیشن (Short Position) و به قرار داد آتی فروش، لانگ پوزیشن (Long position)، می‌گویند. همچنین فروشنده اگر به این نتیجه برسد که کالای او در آینده ممکن است ارزان شود، اقدام به پیش فروش کالای خود (سکه، زعفران، پسته یا زیره) می‌کند. اگر سری به سایت معاملات بورس کالا بزنید، متوجه خواهید شد که بیشتر تمرکز بازار مشتقه بر روی قرار دادهای آتی سکه یک روزه و طلا است و سایر کالاها مانند زعفران و پسته، تنها در فصول خاصی معامله می‌شوند.

در بازار مشتقه، دارایی پایه بر اساس قیمت توافق شده بین خریدار و فروشنده تعیین می‌شود و موجب کاهش نوسان شدید قیمتی در بورس کالا خواهد شد.

* فرآیند معاملات کالا

دریافت کد: کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی می بایست قبل از شروع به فعالیت در بورس کالا اقدام به اخذ کد نمایند.

  1. تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقیقی (خواهشمند است از این فرم یک نسخه کپی تهیه فرمایید و هر دو نسخه را جداگانه تکمیل و مهر و امضا فرمایید.)
  2. تکمیل فرم مشخصات اشخاص حقیقی ایرانی- تمامی صفحات مهر و امضا شود.
  3. کپی شناسنامه و کارت ملی (پشت و رو)
  4. مجوزهای دریافتی (پروانه بهره برداری پشت و رو دارای اعتبار- کارت بازرگانی- پروانه کسب)
  5. کپی فیش برق یا تلفن جهت احراز و همچنین تطبیق با آدرس پستی که در فرم مشخصات درج شده است.
  6. افتتاح حساب وکالتی در اختیار بورس جهت واریز مبلغ پیش دریافت معاملات (حساب سپرده کوتاه مدت یا پس انداز قرض الحسنه) بنام مشتری- فرم مربوط به هر بانک تکمیل شود.
  7. جهت صدور حواله محصولات پتروشیمی ارائه گواهی ثبت نام در نظام ارزش افزوده و یا گواهینامه ثبت نام مودیان مالیاتی الزامی می باشد.

مشتریانی که اخیرا با سایر کارگزاران بورس کالا همکاری داشته اند می توانند فقط موارد 2، 3، 4 و 5 را ارسال نمایند.

  1. ثبت نام در سایت "بهین یاب" برای محصولاتی که نیاز به تخصیص سهمیه دارند. www.behinyab.com
  2. تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقوقی (خواهشمند است از این فرم یک نسخه کپی تهیه فرمایید و هر دو نسخه را جداگانه تکمیل و مهر و امضا فرمایید.)
  3. تکمیل فرم مشخصات اشخاص حقوقی ایرانی- تمامی صفحات توسط صاحبان امضای مجاز مهر و امضا شود- جدول شماره 6 تمامی اعضایی که مجاز به امضا هستند می بایست امضا نمایند.
  4. کپی مدارک ثبت شرکت (روزنامه رسمی آگهی تاسیس، روزنامه رسمی آخرین آگهی تغییرات شرکت، روزنامه رسمی آخرین آگهی تغییرات شرکت در خصوص اعضا هیات مدیره)
  5. کپی اساسنامه شرکت
  6. کپی شناسنامه و کارت ملی (پشت و رو) صاحبان امضای مجاز و کلیه اعضا هیات مدیره و مدیر عامل
  7. کپی صورت های مالی آخرین دوره مالی شرکت به همراه گزارش حسابرس رسمی و بازرس قانونی در صورت نیاز
  8. مجوزهای دریافتی جهت فعالیت شرکت (پروانه بهره برداری پشت و رو دارارای اعتبار- گواهینامه صلاحیت پیمانکاری و قرارداد پیمانکاری برای پیمانکاران)
  9. کپی کارت کد اقتصادی - گواهی ثبت نام در نظام ارزش افزوده جهت صدور حواله پتروشیمی
  10. کپی اظهارنامه مالیاتی آخرین دوره مالی (تمام صفحات- صفحات 2-9-10-20 حتما مهر و امضا شود.)
  11. افتتاح حساب وکالتی در اختیار بورس جهت واریز مبلغ پیش دریافت معاملات (حساب سپرده کوتاه مدت یا پس انداز قرض الحسنه) بنام مشتری- فرم مربوط به هر بانک تکمیل شود.
  12. مشتریانی که اخیرا با سایر کارگزاران بورس کالا همکاری داشته اند می توانند فقط موارد 8،6،5،4،3 و9 را ارسال نمایند.

* سایر توضیحات:

وکيل يا نماينده قانوني شخص حقيقي يا حقوقي در صورتي مي‏توانند موضوع پذيرش آنها را پيگيري نمايد که سند رسمي وکالت از موکل خود داشته و مدارک شناسايي خود را نيز به بورس کالا ارايه نمايد.

در خصوص ارسال صورت هاي مالي و اظهارنامه مالياتي طبق تصميمات جديد کميته پذيرش مشتريان و به استناد ماده 2 آيين نامه اجرايي تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصي و حرفه اي حسابداران ذي صلاح به عنوان حسابدار رسمي، مشترياني که بر اساس آخرين اظهارنامه مالياتي تسليمي، جمع درآمد ( فروش و يا خدمات) آنها بيش از 50 ميليارد ريال و یا دارایی ثابت 80 میلیارد ریال باشد، موظف به ارائه صورت هاي مالي حسابرسي شده و اظهار نامه مالياتي مي باشند و در خصوص ساير مشتريان نيز ارسال اظهار نامه مالياتي به همراه صورت هاي مالي (حتي به شکل حسابرسي نشده) کفايت مي کند. بر اساس تصميمات کميته پذيرش مشتريان، کد مشترياني که بيش از شش ماه در بورس فعاليت نداشته اند، غيرفعال مي شود و فعال شدن مجدد کد آنها منوط به ارائه مجدد مدارک خواهد بود.

  1. تکمیل فرم Incorporate Application
  2. کپی پاسپورت یکی از اعضا هیات مدیره
  3. مدرک ثبتی شرکت اعم از Registration license ، اساسنامه که به تایید سفارت يا کنسولگري ايران در آن کشور رسيده باشد.
  4. معرفی شماره حساب و نمونه امضا شخص یا شرکت ایرانی بعنوان نماینده در سربرگ شرکت
اطلاعات هر عرضه می بایست ۲۴ ساعت قبل از زمان عرضه توسط شرکت بورس کالای ایران اطلاع رسانی گردد که مرجع اصلی اطلاع رسانی در این خصوص ، پرتال بورس کالا به آدرس : www.Ime.co.ir می باشد این زمان برای کالای صادراتی ۵ روز می باشد.
  • خریداران می بایست حداکثر تا یک ساعت قبل از شروع تالار معاملات سفارش های خرید خود را در فرم سفارش خرید تکمیل و به کارگزار ارائه نماید
  • پرداخت پیش پرداخت که درصدی از ارزش معاملات می باشد الزامیست . این میزان از ۱۰ الی ۱۰۰ درصد متغیر بوده که توسط بورس کالا تعیین می گردد. (ماده ۷ دستورالعمل ثبت سفارش کالا)
معاملات بر اساس حراج حضوری تک نرخی با استفاده از ابزار سامانه الکترونیکی در چهار دوره زمانی انجام می گیرد. لازم به ذکر است قیمت قطعی در روز انجام معامله و در محل تالار تعیین می گردد.
نام رینگ ساعت شروع
محصولات کشاورزی 10:00
محصولات صنعتی 10/30
محصولات صادراتی 12/30
فرآورده های نفت و پتروشیمی 13/30
معاملات قراردادهای آتی 10-19
  1. ابتدای شروع معاملات
  2. امکان اضافه یا حذف نمودن سفارش برای خریدار و فروشنده وجود دارد.
  3. در این دوره زمانی هیچ گونه اولویت قیمتی و زمانی وجود ندارد.
  4. عدم انجام معامله حتی در صورت تساوی قیمت از سوی خریدار و فروشنده
  5. عدم امکان ورود سفارش جدید
  6. عدم امکان حذف سفارش ها
  7. امکان افزایش حجم عرضه در ۲۰ ثانیه اول و کاهش نرخ تا پایان زمان زرد از سوی فروشنده
  8. امکان کاهش حجم تقاضا از سوی خریدار (قبل از پذیرفتن قیمت عرضه کننده) و افزایش قیمت پیشنهادی کالا
  9. این دوره در صورتیکه خریدار و فروشنده طی دوره به توافق بر قیمت نرسند برای یک نوبت دیگر قابل تمدید می باشد.
  10. در صورتیکه خریداران و فروشنده بر فیمتی توافق نمایند و میزان تقاضا از عرضه کمتر باشد معامله انجام شده و مازاد عرضه نسبت به تقاضا به سامانه عرضه مازاد (مچینگ) منتقل می گردد.

نکته: در صورتیکه تقاضایی که قیمت عرضه کننده را پذیرفته است از حداقل حجم جهت کشف نرخ کمتر باشد معامله انجام نمی گیرد. این میزان از سوی بورس کالا تعیین و اطلاع رسانی می گردد.

نکته: در صورتی که بر روی یک کالا هیچ معامله ای صورت نپذیرد کالا به دلیل عدم کشف نرخ کالا وارد سیستم عرضه مازاد (مچینگ) نمی شود.

در صورت فزونی تقاضایی که قیمت عرضه کننده را پذیرفته باشند بر کل میزان عرضه در دوره زمانی زرد رنگ این دوره بلافاصله پس از دوره زمانی زرد رنگ شروع می شود.

  1. دوره حراج
  2. غیر قابل تمدید
این دوره جهت نظارت از سوی ناظر در ارتباط با صحت معاملات انجام شده می باشد و هیچ تغییری در سیستم رخ نخواهد داد.
مطابق دستورالعمل اتاق پایاپای شرکت بورس کالای ایران خریدار می بایست در مهلت تعیین شده در اعلامیه خرید صادر شده از سوی کارگزاری وجه مربوطه را پرداخت نماید، در غیر اینصورت در هنگام تسویه حساب با تأخیر، باید به ازای هر روز تقویمی (حداکثر تا سقف 7 روز تقویمی پس از مهلت تسویه) تاخیر، 0.25 درصد ارزش معامله را نیز به عنوان جریمه پرداخت نماید. همچنین چنانچه خریدار در خواست انفساخ قرارداد را نماید یا تا 7 روز تقویمی پس از مهلت تسویه نسبت به تسویه قرارداد اقدام ننماید، می‌بایست 5 درصد ارزش معامله بعلاوه دو سر کارمزد خرید و فروش را به عنوان خسارت انفساخ قرارداد پرداخت نماید. مطابق دستورالعمل اتاق پایاپای شرکت بورس کالای ایران خریدار می بایست در مهلت تعیین شده در اعلامیه خرید صادر شده از سوی کارگزاری وجه مربوطه را پرداخت نماید، در غیر اینصورت در هنگام تسویه حساب با تأخیر، باید به ازای هر روز تقویمی (حداکثر تا سقف 7 روز تقویمی پس از مهلت تسویه) تاخیر، 0.25 درصد ارزش معامله را نیز به عنوان جریمه پرداخت نماید. همچنین چنانچه خریدار در خواست انفساخ قرارداد را نماید یا تا 7 روز تقویمی پس از مهلت تسویه نسبت به تسویه قرارداد اقدام ننماید، می‌بایست 5 درصد ارزش معامله بعلاوه دو سر کارمزد خرید و فروش را به عنوان خسارت انفساخ قرارداد پرداخت نماید.