ایده بستر معاملاتی شفاف برای داد و ستد اشکال مختلف حامل‌های انرژی با تمرکز روی برق به سال ۱۳۸۶ بر می‌گردد که خروجی آن موافقت اصولی شورای عالی بورس با تاسیس بورس برق بود. این فرآیند در حالی با محوریت شرکت مدیریت شبکه برق و تامین سرمایه نوین دنبال شد که خواسته تاریخی ورود نفت به بورس نیز دوباره قوت گرفت. سرانجام در سال۱۳۹۰، تشکیل بازار برق که به دریافت مجوز منتهی شده بود از یک سو و بازار نفت از سوی دیگر هم زمان به ایستگاه دریافت مجوز تاسیس بورس انرژی ایران رسیدند.
در این زمان به دنبال نیاز به بستر معاملاتی حوزه انرژی و با هدف سامان‌دهی، پذیرش، نظارت و تسهیل انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‌های انرژی نخستین مجمع عمومی موسس بورس انرژی در بهمن ۱۳۹۰تشکیل شد. بهار و تابستان سال ۱۳۹۱ فرآیندهای ثبتی این بورس برای فراهم سازی فضایی شفاف و منصفانه برای خرید و فروش حامل‌های انرژی طی شد و ۱۷ تیرماه بورس انرژی نزد اداره کل ثبت شرکتها به ثبت رسید. در ابتدای پاییز دستورالعمل‌های پذیرش و معاملاتی تصویب شد و از آذرماه این سال برگزاری جلسات معاملاتی آزمایشی کلید خورد. در واپسین ماه سال «قطران» و «زغال‌سنگ» به‌عنوان نخستین کالاها در بازار فیزیکی این بورس پذیرش شدند تا ۱۹ اسفند ماه سال ۱۳۹۱ به‌عنوان نخستین روز معاملاتی بورس انرژی ایران به ثبت برسد.
بورس انرژی ایران از این تاریخ تاکنون ماموریت خود را ایجاد دسترسی غیر تبعیض‌آمیز و منصفانه اعضا به بسترهای معاملاتی دانسته و در همکاری با مجموعه‌های وزارت نفت و وزارت نیرو به عنوان دو وزارتخانه فعال در حوزه تولید و عرضه حامل‌های انرژی در رینگ داخلی و بین‌الملل، بستری برای قیمت‌گذاری انواع حامل‌های انرژی بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا فراهم کرده است.
کارگزاری ملل پویا همواره با استفاده از تکنولوژی روز و کارشناسان متبحر سعی داشته بهترین خدمات را به مشتریان خود ارائه کند.
ایران به دلیل دارا بودن ذخایر عظیم نفت و گاز همواره از مزیت در بخش انرژی برخوردار بوده اما با این وجود نتوانسته نقش مهمی در تعیین قیمت انرژی منطقه داشته باشد، این در حالی است که کشورهایی بدون برخورداری از ذخایر انرژی سهم بزرگی در تعیین قیمت دارند. از این رو ایجاد یک بورس مستقل در بخش انرژی می تواند علاوه بر کشف قیمت و شفاف سازی بازار، ایران را به عنوان تعیین کننده قیمت انرژی منطقه معرفی کند. البته سالهاست که تفکر ایجاد بورس انرژی به تفکیک نفت و برق وجود داشت اما زمانی که بحث ادغام وزارت نفت و نیرو مطرح شد، مقرر شد به جای تأسیس دو بورس نفت و برق به طور جداگانه، یک بورس به نام بورس انرژی ایجاد شود و بر همین اساس، بورس انرژی با مشارکت 20 درصدی فعالین صنعت برق و نفت، 60 درصدی نهادهای مالی و 20 درصدی عرضه عمومی و با سرمایه 200 میلیارد ریال پذیره نویسی شد.
دکتر محمدی (مدیرعامل بورس انرژی) هدف از راه‌اندازی این بورس را ایجاد شفافیت، کشف قیمت، پوشش ریسک عملکرد و امکان نقدشوندگی بالا می داند.
بورس انرژی دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی می باشد که هر بازار می تواند دارای رینگ های داخلی و بین المللی باشد. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می باشد.
| بازار | رینگ | تابلو |
|---|---|---|
| فیزیکی | داخلی | بین المللی | برق | نفت و گاز، سایر حامل های انرژی |
| مشتقه | داخلی | بین المللی | قرارداد سلف موازی استاندارد | قرارداد آتی، قرارداد اختیار معامله |
| فرعی | داخلی | بین المللی | |
کالایی است که مشخصات اصلی آن منطبق بر يکی از کالاهای پذيرفته شده در بورس می باشد ليکن يک يا چند مشخصه آن با کالای اصلی متفاوت است به گونه ای که تفاوت مزبور موجب تغيير در ماهيت ، نوع يا کاربرد آن نمی شود.
جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهای صادراتی است که مقصد آنها بازار خارج از ایران است یا کالاهای وارداتی که عرضه کنندگان آن شرکت‌های خارجی هستند.
جلسه معاملاتی بورس برای کالاهایی است که مقصد آنها بازار داخلی بوده و توسط عرضه کنندگان داخلی عرضه می‌شوند.
قراردادی است که در بازار مشتقه معامله می شود و براساس آن مقدار معینی از دارایی پایه براساس مشخصات قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش می‌رسد. وجه قرارداد مذکور باید در هنگام معامله و طبق زمانبندی تعیین شده در مشخصات قرارداد پرداخت و دارایی پایه در سررسید تحویل شود. در طول دورۀ معاملاتی قرارداد، خریداران می‌توانند به فروش قرارداد سلف موازی استاندارد به میزان خریداری شده به شخص دیگری اقدام نمایند. این دو قرارداد ازهم مستقل هستند و فروشنده به استناد گواهی سلف موازی استاندارد، خریدار را به فروشنده اولیه جهت تحویل فیزیکی حواله می‌دهد. در این حالت پذیرندۀ حواله مسئولیت مراجعه به فروشنده اولیه را پذیرفته و حق رجوع به فروشنده در معامله ثانویه را ندارد. برای آشنایی بیشتر با جزئیات و مشخصات قرارداد سلف موازی استاندارد برق فایل ذیل را دریافت کنید.
"سقف کارمزد معاملات کالاها و قراردادهای سلف موازی استاندارد پذیرفته شده در بورس" مصوب جلسه مورخ 14/11/91 هئیت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به شرح ذیل می باشد.
قراردادی است که در بازار مشتقه معامله می شود و فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.
اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده اوراق متعهد می‌شود در صورت درخواست خریدار، مقدار مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال معامله کند. خریدار اوراق می‌تواند در زمان یا زمان‌های معینی در آینده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشندۀ اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می‌کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد می‌شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. هر یک از خریدار و فروشنده می‌توانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند که وی جایگزین آنها خواهد بود. اوراق اختیار معامله می‌تواند به صورت اختیار فروش یا خرید باشد.
متقاضیان برای اخذ کد معاملاتی می بایست فرم های احراز هویت مشتری و درخواست کد معاملاتی موجود نزد شرکت کارگزاری را تکمیل نمایند.
همچنین لازم است متقاضیان به هنگام مراجعه جهت اخذ کد مدارک زیر را به همراه داشته باشند: