چگونه از وضعیت کال مارجین خارج شویم؟/

در مطلب قبلی “کال مارجین چیست؟” به توضیح وضعیت‌های مختلف حساب عملیاتی معامله گران بازار آتی، به ویژه وضعیت کال مارجین پرداخته شد. در آن مطلب، ضمن تشریح وضعیت حساب عملیاتی، نحوه خروج معامله گران از وضعیت کال مارجین به صورت تیتروار بیان گردید. در این مطلب قصد داریم با ذکر مثال‌های ساده و کاربردی، راه‌های خروج از وضعیت کال مارجین را شرح دهیم.

همان‌طور که قبلا اشاره شد، افرادی که مارجین کال می‌شوند از سه طریق می‌توانند، از وضعیت کال مارجین خارج شوند.

۱ – واریز وجه
۲- بستن موقعیت‌های باز
۳- ترکیب واریز بخشی از وجه مورد نیاز و بستن تعداد موقعیت باز

وقتی معامله‌گری کال مارجین می‌شود، جهت خروج از وضعیت کال مارجین، طی مهلتی که کارگزاری به وی داده است، می‌بایست از طریق یکی از راه‌های فوق، اقدام به خروج از وضعیت کال مارجین کند. حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که چگونه میزان وجه لازم و یا تعداد موقعیت لازم برای بستن و خروج از وضعیت کال مارجین را محاسبه کنیم. 

چه میزان وجه، برای خروج از وضعیت مارجین کال لازم است؟

فردی که مارجین کال می‌شود، موجودی حسابش به کمتر از حداقل وجه تضمین (۷۰ درصد وجه تضمین اولیه) رسیده است. وی باید موجودی حساب عملیاتی خود را به ازای هر موقعیت، به وجه تضمین اولیه برساند.

مثال:

آقای احمدی ۴ موقعیت خرید در سررسید نگین اردیبهشت دارد. موجودی حساب عملیاتی او برابر با ۵۰۰ هزار تومان است. با فرض وجه تضمین ۲۰۰ هزار تومانی، میزان وجهی که باید به حسابش واریز کند تا از کال مارجین خارج شود را، محاسبه نمایید.
وجه تضمین اولیه: ۲۰۰۰۰۰
حداقل وجه تضمین: ۷۰% وجه تضمین اولیه = وجه تضمین اولیه * ۷/۰ = ۱۴۰۰۰۰
وجه تضمین اولیه برای ۴ موقعیت: ۴*۲۰۰۰۰۰= ۸۰۰۰۰۰
حداقل وجه تضمین برای ۴ موقعیت: ۴*۱۴۰۰۰۰= ۵۶۰۰۰۰

با توجه به اینکه موجودی حساب آقای احمدی ۵۰۰ هزار تومان است (از حداقل وجه تضمین۵۶۰ هزار تومانی کمتر است) لذا وضعیت حساب وی کال مارجین است. در این شرایط وی می‌بایست موجودی حساب خود را تا ۴ وجه تضمین اولیه تکمیل نماید.

وجه تضمین اولیه برای ۴ موقعیت، ۸۰۰ هزار تومان است. در واقع آقای احمدی ۳۰۰ هزار تومان می‌بایست به حساب خود واریز نماید تا موجودی حساب وی به ۸۰۰ هزار تومان برسد و از وضعیت کال مارجین خارج شود.

موجودی مورد نیاز برای خروج از کال مارجین = وجه تضمین اولیه برای تعداد موقعیت‌های باز – موجودی حساب عملیاتی

چنانچه آقای احمدی تنها ۶۰ هزار تومان به حساب عملیاتی خود واریز می‌کرد (یا هر مقداری کمتر از ۳۰۰ هزار تومان) حساب وی از وضعیت کال مارجین خارج نمی‌شد. در واقع اگر فرد کال مارجین حتی یک ریال کمتر از مبلغ مورد نیاز برای رسیدنِ موجودی حساب به وجه تضمین اولیه واریز نماید وضعیت حساب وی ات ریسک سه ستاره (At Risk***) خواهد بود که به معنای مارجین ماندن وضعیت حساب است.

نکته: فرد کال مارجین، می‌بایست به ازای هر قرارداد به میزان یک وجه تضمین اولیه (کامل) در حساب عملیاتی خود داشته باشد. افزایش موجودی تا حداقل وجه تضمین، برای خروج از وضعیت مارجین کال، کافی نیست.

برای خروج از وضعیت مارجین کال چه تعداد موقعیت می‌بایست بسته شود؟

اگر فرد کال مارجین شده، نخواهد و یا نتواند، وجه لازم برای خروج از وضعیت کال مارجین را تا مهلت تعیین‌شده توسط کارگزاری، واریز نماید، می‌بایست به تعداد لازم، موقعیت‌های خود را ببندد. به نحوی که به ازای هر موقعیت باز، یک وجه تضمین اولیه ( نه حداقل وجه تضمین) در حساب وی موجودی باشد.
در مثال فوق، اگر آقای احمدی نخواهد، حساب خود را شارژ نماید می‌بایست بخشی از موقعیت‌های خود را ببندد.

تعداد موقعیتی که فرد کال مارجین می‌تواند نگه دارد= موجودی حساب / وجه تضمین اولیه

تعداد موقعیتی که آقای احمدی می‌تواند نگه دارد= ۵۰۰۰۰۰/۲۰۰۰۰۰= ۲.۵

با توجه به اینکه حاصل تقسیم موجودی حساب بر وجه تضمین اولیه، عددی اعشاری است، جز صحیح عدد فوق تعداد موقعیتی است که فرد کال مارجین با توجه به موجودی حساب خود می‌تواند نگه دارد.

پس آقای احمدی از ۴ موقعیت بازی که دارد، با توجه به موجودی حسابش تنها ۲ موقعیت می‌تواند نگه دارد و ۲ موقعیت دیگر را باید در مهلت تعیین‌شده توسط کارگزار ببندد.

نکته: فردکال مارجین، می‌بایست به ازای هر قرارداد به میزان یک وجه تضمین اولیه (کامل) در حساب عملیاتی خود داشته باشد. بستن تعداد موقعیت‌های باز، تا رسیدن موجودی حساب به حداقل وجه تضمین، برای خروج از وضعیت مارجین کال، کافی نیست.

روش سوم

افراد کال مارجین می‌توانند برای خروج از وضعیت کال مارجین، ترکیبی از روش اول و دوم را در پیش بگیرند.

در مثال فوق، آقای احمدی، بر اساس روش اول باید ۳۰۰ هزار تومان واریز نماید و بر اساس روش دوم می‌بایست دو موقعیت ببندد. او می‌تواند یکی از موقعیت‌های خود را ببندد و مبلغ باقیمانده تا وجه تضمین اولیه ۳ موقعیت، را واریز نماید.

وجه تضمین اولیه برای ۳ موقعیت = ۲۰۰۰۰۰*۳= ۶۰۰۰۰۰

اگر آقای احمدی ۱ موقعیت ببندد، باید برای ۳ موقعیت باقیمانده، ۶۰۰ هزار تومان موجودی داشته باشد. با توجه به موجودی حساب فعلی (۵۰۰ هزار تومان) وی می‌بایست ۱۰۰ هزار تومان به حساب عملیاتی خود واریز کند تا از وضعیت کال مارجین خارج شود.

نکته: وقتی اختلاف موجودی حساب تا وجه تضمین کامل اندک است، معامله گران روش واریز وجه را انتخاب می‌کنند.

گر معامله‌گر کال شده، هیچ یک از اقدامات فوق جهت خروج از وضعیت کال مارجین را انجام ندهد چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر فرد کال شده، طی مهلت تعیین‌شده توسط کارگزاری، اقدامی انجام ندهد و یا اقدام وی جهت خروج از وضعیت کال مارجین کافی نباشد، کارگزار موظف است به تعداد لازم از موقعیت‌های وی را ببندد.
در این شرایط، کارگزاری با محاسبه تعداد موقعیتی که هر معامله‌گر با توجه به موجودی حسابش می‌تواند نگه دارد، اقدام به بستن موقعیت‌های اضافه با قیمت سرخط تابلو می‌کند.

نکته: طبق دستورالعمل بورس کالا، کارگزار موظف به بستن موقعیت‌های فرد کال مارجین شده طی مهلت تعیین‌شده از سوی بورس است.
در واقع کارگزار جهت بستن موقعیت‌های فرد کال شده، خود اقدام به ثبت سفارش در سیستم معاملاتی می‌نماید. هنگامی که سفارش کارگزار برای فرد، منجر به معامله شود، فرد کال شده از وضعیت کال مارجین خارج می‌شود. اما اگر کارگزار با وجود ثبت سفارش، به دلیل وجود صف، نتواند موقعیت فرد کال شده را ببندد، سفارش تا پایان جلسه معاملاتی در سیستم باقی می‌ماند.

اگر تا پایان جلسه معاملاتی سفارش منجر به معامله گردد، فرد از وضعیت کال مارجین خارج می‌شود، در غیر این صورت فرد کال شده همچنان کال مارجین باقی می‌ماند. در این شرایط، که پس از اتمام جلسه معاملاتی همچنان فرد، کال مارجین است می‌بایست، طبق دستورالعمل بورس کالا، بازار جبرانی تشکیل شود. در بازار جبرانی، دوره‌های معاملاتی آنقدر ادامه می‌یابد تا موقعیت‌های اضافی فرد، جهت خروج از وضعیت کال مارجین بسته شود.