صورت حساب سود و زیان و نکاتی که در مورد آن باید بدانیم

صورت مالی عبارت است از ارائه اطلاعات دقیق و طبقه‌ بندی‌ شده درباره وضعیت مالی واحد تجاری، به صورتی که برای استفاده کنندگان آن در گرفتن تصمیمات اقتصادی سودمند باشد. یکی از اجزای صورت های مالی اساسی، صورت حساب سود و زیان است.

 صورت حساب سود و زیان میزان درآمدها ، هزینه ها، و همچنین سود یا زیان انتهای دوره را که حاصل فعالیت های عملیاتی و غیر عملیاتی هستند، را مشخص می‌کند.

تهیه صورت سود و زیان به چند دلیل عمده صورت می‌گیرد که یکی از مهمترین آن‌ها، اطلاع از عملکرد شرکت یعنی تفاوت درآمد و هزینه است. علاوه براین، صورت سود و زیان برای تجزیه و تحلیل تغییرات میزان درآمد شرکت در طول یک دوره مالی نیز به کار می‌رود.

در این مقاله قصد داریم نگاهی به ساختار صورت سود و زیان بیندازیم و اجزای تشکیل دهنده آن را مورد بررسی قرار دهیم.

بخش های صورت حساب سود و زیان

صورت سود و زیان به طور کلی در سه بخش تقسیم بندی شده است:

• بخش اول: نمایش میزان درآمد حاصل از فروش محصولات یا خدمات
• بخش دوم: نمایش انواع هزینه ‌های تحقق یافته برای کسب درآمدها
• بخش سوم: تعیین تفاوت بین درآمدهای تحقق یافته و هزینه ‌های صورت پذیرفته

کاملا مشخص است درصورتی که درآمد بیشتر از هزینه‌ ها باشد به معنای کسب سود و چنانچه هزینه ‌ها بیشتر از درآمد شرکت باشد، به معنی زیان در طول دوره مالی است.

اجزا و ساختار تشکیل دهنده صورت سود و زیان

صورت سود و زیان شامل عناصر اصلی زیر است:

۱- درآمد

درآمد حاصل از فعالیت اصلی شرکت در صورت سود و زیان نوشته می‌شود.

سوال اصلی اینجاست که درآمد اصلی  و فرعی چیست؟ برای درک بهتر، موضوع را با مثالی ادامه می‌دهیم؛ صاحب یک پمپ بنزین را فرض کنید، درآمد اصلی حاصل از فروش بنزین به دست می‌آید، همچنین در کنار جایگاه بنزین یک سوپر مارکت نیز وجود دارد که درآمد حاصل از آن به عنوان درآمد فرعی ثبت می‌شود.

۲- بهای تمام شده کالای فروش رفته یا هزینه های فروش

درواقع این بخش دارای ماهیت هزینه است و قیمت تمام شده کلیه اقلامی است که از موجودی کالای شرکت در طول یک دوره فروخته می‌شوند. لازم به ذکر است که در این بخش به صورت مجزا هزینه های مواد، سربار و دستمزد کارکنان مستقیم تولید و کارکنان پشتیبانی تولید درج می‌شود.

۳- سایر درآمد ها 

سایر درآمدها شامل درآمدی می‌شود که از فعالیت اصلی موسسه به دست نمی‌آید به عبارت دیگر فعالیت فرعی موسسه است. (فعالیت اصلی و فرعی در بخش های بالا شرح داده شده است) به طور مثال درآمد سوپر مارکت کنار جایگاه پمپ بنزین .

نکته: درآمد حاصل از سود سپره موسسه در بانک و یا درآمد حاصل از فروش ارزهای خارجی  جزو درآمد فرعی است.

۴- هزینه های توزیع و فروش:

هزینه های توزیع و فروش شامل هزینه های محتمل شده برای ارائه کالا از محل موسسه به مشتریان است. مانند: هزینه بازاریابی و نقل و انتقال محصول

  ۵- هزینه های اداری :

هزینه های اداری به طور کلی از هزینه هایی است که به طور مستقیم در تولید و عرضه کالا و خدمات ارائه شده توسط موسسه نیست .مانند هزینه های مربوط به مدیریت و پشتیبانی.

نمونه‌هایی از هزینه های اداری عبارتند از:

• هزینه حقوق و دستمزد مدیریت اجرایی
• هزینه های حقوقی و حرفه ای
• استهلاک ساختمان اداری
• اجاره بهای دفاتر مورد استفاده برای مدیریت
• هزینه بخش های مالی ، بخش منابع انسانی و  بخش مدیریت

۶- هزینه های مالی:

هزینه های مالی معمولا از بهره وام های دریافتی و بهره اوراق قرضه تشکیل می شوند.

۷- سود ناخالص

 تفاوت بین درآمد و قیمت تمام شده کالای فروخته شده قبل از محاسبه هزینه‌ های عملیاتی، سود ناخالص نامیده می‌شود.

 این سود میزان پوشش سایر هزینه ها را نشان می‌دهد و یک عامل تحلیلی مناسب برای مقایسه با سنوات قبل و شرکت های مشابه است. یادآوری می‌شود که هرچه موجودی انتهای دوره کمتر گزارش شود، سود ناخالص کمتر خواهد شد.

۸- سود عملیاتی

با کسر هزینه‌های فروش، اداری و عمومی از سود ناخالص می‌توان سود عملیاتی را استخراج کرد. بهترین شاخص کارایی عملیاتی مدیرعامل یک شرکت در گزارش سود و زیان، همین سود عملیاتی است.

۹- سود خالص

این سود، حاصل کسر کلیه هزینه‌ ها از درآمدها است و لذا بخشی از سود خالص به دست آمده ممکن است به صورت نقد و بخش دیگر آن به صورت حساب ‌های دریافتنی در آینده باشد.

۱۰- سایر هزینه ها:

شامل هزینه هایی است که در دسته هزینه ها آورده نمی‌شود.

کاربرد صورت حساب سود و زیان

عملکرد یک نهاد را در صورت سود و زیان می توان در شرایط زیر ارزیابی نمود به عبارت دیگر کاربرد صورت سود و زیان در موارد زیر می باشد :

–    تغییر در درآمد فروش در دوره در مقایسه با رشد صنعت

–    تغییر در حاشیه سود ناخالص ، عامل حاشیه سود خالص و ناخالص در طول دوره

–    افزایش یا کاهش در سود خالص ، سود عملیاتی و سود ناخالص در دوره

–    مقایسه سود آوری واحد تجاری با دیگر سازمان های فعال در صنایع

نتیجه گیری:

صورت سود و زیان یکی از صورت های مالی مهم است که نتیجۀ فعالیت‌های مالی یک واحد اقتصادی را در طی یک دورۀ مالی نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، صورت سود و زیان بیانگر نتایج عملیات مؤسسه طی یک دوره مالی است. در این مقاله تلاش شد تا به‌طور کامل صورت حساب سود و زیان برایتان تشریح شود.