ضریب بتا یا عامل بتا

ضریب یا عامل بتا وسیله‌ای است برای ارزیابی عملکرد یک سهم خاص یا گروهی از سهام در جریان حرکت کلی بازار. اگر بتای سهمی برابر با یک باشد، افزایش و کاهش قیمت آن درست مطابق حرکت بازار خواهد بود. در صورتی که اگر بتای سهمی 2 باشد، افزایش و کاهش قیمت آن دو برابر خواهد بود. برای مثال، هنگامی که بازار 10درصد رشد قیمت را تجربه می‌کند، قیمت این سهم 20 درصد افزایش می‌یابد و زمانی که بازار 10 درصد سقوط می‌کند، قیمت این سهم 20 درصد کاهش می‌یابد. ” ضریب بتا، (به انگلیسی: Beta coefficient) در دانش مالی شاخصی است از ریسک سیستماتیک یک سرمایه‌گذاری یا مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی، نسبت به ریسک پرتفوی بازار. ضریب بتا همان شیب معادله رگرسیون خطی و در واقع یک ضریب همبستگی است، که نشان‌گر نوسان قیمتی سهم، در مقایسه با بازار کلی فعال در آن، می‌باشد.” سهمی که بتای آن 0.5 درصد است، اگر رشد قیمت‌ها در سطح بازار 10 درصد باشد، رشد قیمت آن 5 درصد خواهد بود، سهمی که بتای صفر دارد، در جهت عکس بازار حرکت می‌کند. در مدل قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای (CAMP)، ریسک سیستماتیک از بتا محاسبه می‌کنند. معادله بتا به صورت زیر است – کواریانس بین بازده سهم با بازده بازار است. – واریانس بازده های بازار است. هر دو کمیت فوق با استفاده از بازده های ساده محاسبه می شوند. بتا عموما از سری های زمانی قیمت گذشته محاسبه میشود. برای مثال، به منظور محاسبه کواریانس و واریانس از بازده های ساده 90 روز کاری استفاده شود که ممکن است دسترسی به همه این داده ها واقعا کار آسانی نباشد و به همین علت میتوان از منابعی که بتای یک سهم را محاسبه و منتشر کرده اند استفاده کرد. ضریب بتا شاخصی است از ریسک سیستماتیک یک دارایی مالی یا مجموعه ای از داراییهای مالی نسبت به ریسک پرتفوی بازار . ضریب بتا را می توان از سه جنبه مورد بررسی قرار داد: 1- این ضریب مساوی یک باشد، یعنی ریسک دارایی مالی برابر ریسک بازار می باشد و این حالت در سرمایه گذاری حالتی خنثی است. 2- در حالت دوم ضریب بتا بزرگتر از یک باشد ، به این معنی می باشد که ریسک سهم بیشتر از ریسک بازار بوده و اصطلاحاٌ این سهم را سهم تهاجمی می نامند. 3- در حالت سوم که ضریب بتا کوچکتر از یک باشد، یعنی اینکه ریسک سهم مورد نظر کمتر از ریسک بازار بوده و در این حالت سهم را سهم تدافعی می نامند. و نکته مهم بحث اینکه: بدین معنی که سهم های با بتای بالا ریسکی ترند اما پتانسیل بالاتری برای بازدهی دارند و سهم های با بتای پایین ریسک کمتر و بالطبع بازدهی کمتری هم خواهند داشت. هر چه بتای سهم بیشتر باشد، مخاطره سبد متنوع بیشتر افزایش می یابد. از دیدگاه سرمایه گذاری که مجموعه سرمایه گذاری در سهامی متنوعی را در اختیار دارد، سهمی که متضمن بتای بزرگتر است مخاطره زیادتری در بر دارد، زیرا اضافه کردن آن به مجموعه موجب افزایش مخاطره مجموعه خواهد شد. از سوی دیگر چنانچه بتای سهام شرکت کوچکتر از یک یا منفی باشد، بازده آن بطور متوسط به نرخهای بازده بازار یا بازده سبد متنوع حرکت نخواهد کرد. در واقع ارزش سهام متضمن بتای منفی بطور متوسط در جهت عکس ارزش مجموعه سرمایه گذاری حرکت می کند و در نتیجه مخاطره کلی مجموعه مزبور را کاهش می دهد. جهت برآورد بتای مرتبط با یک فقره اوراق بهادار، برآورد آماری آن بر مبنای نرخهای بازده تاریخی سهام مربوط است. با توجه به اینکه فاکتور بتا بر اساس اطلاعات تاریخی برآورد می­شود، می توان انتظار داشت که با گذشت زمان بتای مرتبط با سهام مختلف نیز به دلیل تغییر سیاستهای سرمایه گذاری و تامین مالی شرکتها با سایر تغییرات در وضعیت اقتصادی تغییر می کند. به طور خلاصه؛ در فرمول بتا، بازدهی هر سهم و بازدهی بازار با هم سنجیده می شود. برای بازدهی سهم از نوسان روزانه قیمت و برای بازدهی بازار از درصد تغییر روزانه شاخص استفاده می شود.